Author: admin

Mensen zijn zo gewend geraakt aan het gemak van privétransport dat ze niet snel meer genoegen zullen nemen met bussen en treinen. Volgens dataïsten willen mensen niettemin vooral mobiliteit en niet per se een eigen auto, en een goed dataverwerkingssysteem kan die mobiliteit veel goedkoper en efficiënter leveren. Ik heb een auto, maar die staat het grootste deel van de tijd stil op de parkeerplaats. Op een gewone, doordeweekse dag stap ik om vier over acht in mijn auto en rijd dan in een halfuur naar de zakelijke energie universiteit, waar ik mijn auto voor de rest van de werkdag parkeer. Om elf over zes zoek ik mijn auto weer op, rijd in een halfuur terug naar huis, en dat was dat. Ik gebruik mijn auto dus maar een uur per dag. Waarom moet ik hem de andere drieëntwintig uur dan ook hebben? Waarom kan er geen slim carpoolsysteem komen dat wordt bijgehouden door computeralgoritmen? De computer zou weten dat ik om vier over acht de deur uit moet en kan de dichtstbijzijnde autonome auto sturen om me precies op dat moment op te pikken. Zodra hij me bij de universiteit heeft afgezet, is hij weer beschikbaar voor andere taken, in plaats van alleen maar te wachten op de parkeerplaats. Precies om elf over zes, als ik het universiteitsgebouw verlaat, stopt er een andere communale auto voor mijn neus om me naar huis te brengen. Op die manier kunnen vijftig miljoen autonome auto’s een miljard privéauto’s vervangen en hebben we ook nog eens veel minder wegen, bruggen, tunnels en parkeerplaatsen nodig. Gesteld, natuurlijk, dat ik mijn privéauto opgeef en de algoritmen de kans geef om altijd te weten waar ik ben en waar ik naartoe wil.
Maar misschien hoef je helemaal niet overtuigd te worden, zeker niet als je onder de twintig bent. Mensen willen hoe dan ook deel uitmaken van de dataflow, zelfs als ze daarvoor hun privacy, hun autonomie en hun individualiteit moeten opgeven. Humanistische kunst verheerlijkt het individuele genie, dus brengt  zakelijke energie vergelijken een tekeningetje dat Picasso ooit op een servet heeft gedroedeld miljoenen op bij Sotheby’s.

Hetzelfde gebeurde met onze andere zintuigen en met het onderliggende vermogen om ons continu bewust te zijn van wat we waarnemen. De oude verzamelaars waren altijd alert en oplettend. Als ze door het bos liepen om paddenstoelen te zoeken, staken ze constant hun neus in de wind en keken ze ingespannen naar de grond. Als ze een paddenstoel vonden, aten ze die heel aandachtig op en merkten ze elke kleine smaaknuance op waarin een eetbare paddenstoel kon verschillen van zijn giftige tegenhanger. Burgers in onze huidige welvarende landen hoeven zich niet steeds zo van alles bewust te zijn. We kunnen naar de supermarkt gaan en daar duizend verschillende gerechten kopen die allemaal onder controle staan van de Voedsel-en Warenautoriteit. Wat we daar uitkiezen -of het nu een Italiaanse pizza is of Thaise noedels -eten we hoogstwaarschijnlijk haastig op voor de tv, zonder al te veel op de smaak te letten (wat er de reden van is dat voedselproducenten zakelijke energie vergelijken continu spannende nieuwe smaken uitvinden die door onze muur van onverschilligheid heen moeten breken). Dankzij onze goede vervoersdiensten kunnen we ook heel makkelijk op bezoek gaan bij een vriend die aan de andere kant van de stad woont. Maar zelfs als we dat doen, geven we die vriend zelden onze onverdeelde aandacht, omdat we de hele tijd op onze smartphone en op onze Facebookpagina kijken, overtuigd als we ervan zijn dat er elders iets veel interessanters gebeurt. De moderne mens is altijd verschrikkelijk bang dat hij iets mist en hoewel we meer keuze hebben dan ooit tevoren, hebben we het vermogen verloren om echt aandacht te besteden aan dat wat we kiezen.7 Naast onze reuk en onze oplettendheid is gaandeweg ook ons vermogen om te dromen afgenomen. Veel culturen geloven dat wat mensen in hun dromen zien en doen niet minder belangrijk is dan wat ze zien en doen als ze wakker zijn. Daarom ontwikkelden mensen actief hun vermogen om te dromen. Ze leerden hun dromen te onthouden en zelfs hun daden in de droomwereld bij te sturen, wat bekendstaat als ‘lucide dromen’. Deskundigen op het gebied van lucide dromen konden zich vrijelijk door de droomwereld bewegen en beweerden dat ze zelfs hogere bestaansniveaus konden bereiken of bezoekers van andere werelden ontmoetten. De moderne wereld ziet dromen daarentegen hoogstens als onbewuste boodschappen of zet ze weg als zakelijke energie geestelijk vuilnis. Een en ander heeft ertoe geleid dat dromen een veel kleinere rol in ons leven spelen, dat maar weinig mensen actief hun droomvermogens ontwikkelen en dat veel mensen zeggen dat ze helemaal niet dromen of dat ze zich hun dromen nooit herinneren.

Als we alle puntjes met elkaar verbinden en Google en zijn concurrenten vrije toegang verschaffen tot onze biometrische apparaatjes, onze DNA-scans en onze medische gegevens, zullen we een alwetende medische gezondheidsdienst krijgen die niet alleen epidemieën kan bestrijden, maar ons ook kan beschermen tegen kanker, hartaanvallen en alzheimer. Maar Google kan met zo’n database nog veel meer. Stel je een systeem voor dat, net als in ‘Every Breath You Take’ van The Police, al je ademhalingen volgt, elke beweging die je maakt en elke band die je verbreekt, een systeem dat je bankrekening en je hartslag in de gaten houdt, je bloedsuikerspiegel en je seksuele escapades. Dat zal jou zeer zeker beter kennen dan je jezelf kent. De zelfdeceptie en de illusies waardoor zakelijke energie vergelijken mensen in slechte relaties, slechte banen en ongezonde gewoonten blijven hangen, zullen Google niet voor de gek houden. In tegenstelling tot het verhalende zelf dat ons momenteel beheerst, zal Google geen beslissingen nemen op basis van zelfg eknutselde verhalen en zal het niet misleid worden door cognitieve trucjes en de piek-eind-regel. Google zal zich daadwerkelijk elke stap die we nemen herinneren, en elke hand die we schudden. Velen van ons zouden het best prettig vinden om een groot deel van onze besluitvorming in handen van zo’n systeem te leggen, of op zijn minst om het te kunnen raadplegen als we voor belangrijke keuzes staan. Google kan ons adviseren welke film we moeten zien, waar we vakantie moeten vieren, welke studie we moeten volgen, welke baan we moeten accepteren en zelfs met wie we een relatie moeten beginnen. ‘Luister, Google,’ zeg ik dan. ‘John en Paul zien mij allebei wel zitten. Ik vind ze allebei leuk, maar op verschillende manieren, en ik kan gewoon niet beslissen. Wat zou jij me aanraden, met alles wat je weet?’ En Google antwoordt dan: ‘Ik ken je al je hele leven. Ik heb al je e-mails gelezen, al je telefoontjes opgenomen en ik ken je favoriete films, je DNA en de complete geschiedenis van je liefdesleven. Ik heb exacte gegevens over alle afspraakjes die je ooit hebt gehad en als je wilt, kan ik je gedetailleerde grafiekjes laten zien van je hartslag, bloeddruk en suikerspiegel tijdens de afspraakjes die je met John en Paul hebt gehad. Als het moet kan ik zelfs heel precieze waarderingscijfers geven voor elke keer dat je met een van hen naar bed bent geweest. En uiteraard ken ik hen net zo goed als ik jou ken. Op basis van al zakelijke energie die informatie, mijn weergaloze algoritmen en tientallen jaren aan statistische gegevens over miljoenen relaties adviseer ik je iets te beginnen met John, met een kans van 87 procent dat je op de lange termijn beter af bent met hem.

Ten tweede zal Watson niet alleen volkomen vertrouwd zijn met mijn hele genoom en mijn medische geschiedenis, maar ook met de genomen en medische geschiedenissen van mijn ouders, broers, zussen, neven, nichten, buren en vrienden. Watson zal meteen weten of ik onlangs in een tropisch land ben geweest, of ik vaker buikgriep heb gehad, of er in mijn familie darmkanker voorkomt en of meer mensen in de stad die ochtend over diarree klagen. Ten derde zakelijke energie vergelijken wordt Watson nooit moe, hij krijgt nooit honger, hij wordt nooit ziek en hij heeft alle tijd van de wereld voor me. Ik kan thuis op de bank honderden vragen beantwoorden om Watson precies te vertellen hoe ik me voel. Dat is goed nieuws voor de meeste patiënten (behalve misschien hypochonders). Maar als je nu geneeskunde gaat studeren en verwacht dat je over twintig jaar nog steeds huisarts kunt zijn, moet je daar misschien nog maar eens goed over nadenken. Met zo’n Watson zijn er niet veel Sherlocks meer nodig. Deze dreiging hangt niet alleen huisartsen boven het hoofd, maar ook specialisten. Het zou zelfs wel eens makkelijker kunnen zijn om specialisten op een relatief klein gebied, zoals het diagnosticeren van kanker, te vervangen. Bij een recent experiment stelde een computeralgoritme in negentig procent van de hem voorgelegde longkankergevallen de juiste diagnose, terwijl menselijke artsen niet verder kwamen dan een succespercentage van vijftig.8 De toekomst is in feite al aangebroken. CTscans en mammografieën worden in de zakelijke energie regel gecontroleerd door gespecialiseerde algoritmen die artsen een second opinion kunnen geven, en die detecteren soms tumoren die de artsen over het hoofd hebben gezien.9 Er zijn nog heel wat lastige technische problemen waardoor Watson en zijn soort de meeste artsen nu nog niet kunnen vervangen. Maar die technische problemen -hoe lastig ze ook zijn -hoeven maar één keer opgelost te worden. Het opleiden van een menselijke arts is een ingewikkeld, duur en omslachtig proces dat jaren in beslag neemt.

De wetenschap ondermijnt niet alleen het liberale geloof in de vrije wil, maar ook het geloof in individualisme. Liberalen geloven dat we een uniek, ondeelbaar zelf hebben. In-dividuen zijn on-deelbaar. Oké, mijn lichaam bestaat uit zo’n 37 biljoen cellen9 en mijn lichaam en geest ondergaan elke dag talloze wijzigingen en transformaties, maar als ik goed oplet en mijn best doe om in contact met mezelf te blijven, dan zal ik diep in mijn binnenste een duidelijke, heldere, authentieke stem horen die mijn eigen ware zelf is en die alles in het universum zin en waarde geeft. Het liberalisme slaat alleen winkel huren amsterdam ergens op als ik een echt zelf heb -lees: één echt zelf -want als ik meer dan één authentieke stem heb, hoe moet ik dan weten naar welke ik moet luisteren in het stemhokje, in de supermarkt en op de relatiemarkt? De laatste decennia zijn biowetenschappers echter tot de conclusie gekomen dat het liberale verhaal pure mythologie is. Het ondeelbare authentieke zelf is net zo echt als de eeuwige ziel, Sinterklaas en de paashaas. Als ik echt diep in mezelf kijk, valt de schijnbare eenheid die ik als vanzelfsprekend beschouw uiteen in een kakofonie van tegenstrijdige
stemmen, waarvan er niet eentje mijn ‘ware zelf’ is. Mensen zijn geen individuen. Mensen zijn ‘dividuen’. Het menselijke brein bestaat uit twee hersenhelften die met elkaar verbonden zijn door een dikke zenuwkabel. Elke hersenhelft bestuurt de tegenovergestelde kant van het lichaam. De rechterhersenhelft bestuurt de linkerkant van het lichaam, ontvangt gegevens van de linkerkant van het blikveld en is verantwoordelijk voor de bewegingen van de linkerarm en het linkerbeen, en vice versa. Daarom negeren mensen die een beroerte in hun rechterhersenhelft hebben gehad soms de linkerkant van hun lichaam (ze kammen hun haar alleen aan de rechterkant van hun hoofd of eten alleen het voedsel dat op de rechterkant van hun bord ligt ).10 Er zijn ook winkel huren nijmegen emotionele en cognitieve verschillen tussen de twee hersenhelften, hoewel er geen scherp omlijnde verdeling is. Bij de meeste cognitieve activiteiten zijn beide hersenhelften betrokken, zij het niet in gelijke mate. In de meeste gevallen speelt de linkerhersenhelft bijvoorbeeld een belangrijkere rol bij de spraak en bij logisch redeneren, terwijl de rechterhersenhelft dominanter is bij het verwerken van ruimtelijke informatie.

Vanuit dit idee beweren evolutionair humanisten dat oorlog heel waardevol en zelfs essentieel is, in tegenstelling tot wat liberale kunstenaars als Otto Dix denken. De film The Third Man speelt in Wenen, vlak na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Filmpersonage Harry Lime zegt over het afgelopen conflict: ‘Ach, het was allemaal niet zo erg … In Italië hadden ze in hun dertig jaar onder de Borgia’s volop oorlog, terreur, moord en bloedvergieten, maar ze produceerden wel Michelangelo, Leonardo da Vinci en de renaissance. In Zwitserland hadden ze broederliefde, ze hadden vijfhonderd jaar democratie en vrede, en wat heeft dat opgeleverd? De koekoeksklok.’ Lime zit er in kantoorruimte huren amsterdam bijna alles naast – Zwitserland was waarschijnlijk het meest bloeddorstige hoekje van het vroegmoderne Europa (het voornaamste exportproduct bestond uit huurlingen) en de koekoeksklok is uitgevonden door Duitsers -maar de feiten zijn minder belangrijk dan Limes idee dat oorlog de mensheid tot nieuwe prestaties aanzet. Oorlog geeft de natuurlijke selectie eindelijk de vrije teugel. Het roeit de zwakken uit en beloont hun wredere, ambitieuzere broeders. Oorlog onthult de waarheid over het leven en wekt een verlangen naar macht, glorie en veroveringen op. Nietzsche vatte het samen met uitspraken als ‘oorlog is de school des levens’ en ‘wat me niet doodt, maakt me sterker’. Luitenant Henry Jones uit het Britse leger zei ongeveer hetzelfde. Drie dagen voor zijn dood aan het westelijke front van de Eerste Wereldoorlog stuurde de eenentwintigjarige Jones een brief aan zijn broer, waarin hij zijn oorlogservaringen heel gloedvol omschreef:
Heb je er ooit bij stilgestaan dat oorlog, ondanks alle gruwelen, in elk geval iets groots is? Daarmee bedoel ik dat het kantoorruimte huren nijmegen je met je neus op de werkelijkheid drukt. De dwaze grillen, de zelfzuchtigheid, de luxe en de commerciële trivialiteiten van het leven dat negen tiende van de wereldbevolking in vredestijd leidt, worden in een oorlog vervangen door een primitiviteit die in elk geval eerlijker en uitgesprokener is. Bekijk het eens van deze kant: in vredestijd leid je je eigen kleine leventje, verdiept in trivialiteiten, vol zorgen om je eigen comfort, om geldzaken en dat soort dingen. Je leeft alleen voor jezelf Wat een verachtelijk leventje! Maar in een oorlog is het zelfs als je sneuvelt zo dat je het onvermijdelijke hoogstens een paar jaar versnelt en dan heb je in elk geval het bevredigende gevoel dat je het loodje legt in een poging om je land te helpen. Je hebt in feite een ideaal verwezenlijkt, wat je in het normale leven volgens mij maar heel zelden doet. De reden is dat het gewone leven een commerciële, zelfzuchtige grondslag heeft. Als je verder wilt komen, kan dat niet met schone handen.

Moord is verkeerd, maar niet omdat een of andere god ooit heeft gezegd dat gij niet zult doden. Moord is eerder verkeerd omdat het enorm veel leed met zich meebrengt voor het slachtoffer, zijn familie, en zijn vrienden en bekenden. Diefstal is niet verkeerd omdat een oeroude tekst zegt dat gij niet zult stelen, maar omdat het je een ellendig gevoel bezorgt als je je spullen kwijtraakt. Maar als een handeling niemand een slecht gevoel geeft, kan er ook niets mis mee zijn. Als dezelfde antieke tekst zegt dat God ons heeft opgedragen geen afbeeldingen van mensen of dieren te maken (Exodus 20A), maar mijn hobby is het beeldhouwen van dat soort figuren en ik doe er niemand kwaad mee, wat zou er dan ooit mis mee kunnen zijn? Het huidige debat over homoseksualiteit wordt gedomineerd door dezelfde logica. Als twee volwassen mannen het fijn vinden om seks met elkaar te hebben en ze doen er verder niemand kwaad mee, waarom zou het dan verkeerd zijn en waarom zouden we het verbieden? Het is een privékwestie van deze twee mannen en kantoorruimte huren rotterdam het staat ze vrij er zelf over te beslissen op basis van hun eigen persoonlijke gevoelens. Als twee mannen in de middeleeuwen aan een priester opbiechtten dat ze verliefd op elkaar waren en dat ze nog nooit zo gelukkig waren geweest, zou hun goede gevoel niets veranderd hebben aan het vernietigende oordeel van de priester. Hun gebrek aan schuldgevoel zou de zaak zelfs alleen maar erger maken. Maar nu krijgen twee mannen die verliefd op elkaar zijn te horen: ‘Als het goed voelt, dan moet je het doen. Laat je niet gek maken door priesters. Volg gewoon je hart. Je weet zelf het beste wat goed voor je is.’ Het is interessant dat zelfs religieuze fanaten tegenwoordig dit soort humanistische argumenten aangrijpen als ze de publieke opinie willen beïnvloeden. Een voorbeeld: de afgelopen tien jaar heeft de Israëlische LGBT-gemeenschap elk jaar een Gay Pride-optocht gehouden in Jeruzalem. Het is een zeldzame dag van  kantoorruimte huren almere harmonie in deze verscheurde stad, omdat het de enige gelegenheid is waarbij religieuze joden, moslims en christenen ineens een gemeenschappelijk doel hebben: ze gaan allemaal even hard schuimbekken bij de Gay Parade. Maar hun argumenten zijn pas echt interessant. Ze zeggen niet: ‘Deze zondaars mogen geen Gay Parade houden omdat God homoseksualiteit verbiedt.’ Nee, ze verklaren voor elke beschikbare microfoon en tv-camera dat het ‘ons kwetst om een homo-optocht in de heilige stad Jeruzalem te moeten aanzien. Homo’s willen zo graag dat we hun gevoel respecteren, maar ze moeten onze gevoelens ook respecteren

Nu we iets meer weten over religie, kunnen we de relatie tussen religie en wetenschap eens goed onder de loep nemen. Er bestaan twee extreme interpretaties van deze relatie. De ene zegt dat wetenschap en religie gezworen vijanden zijn en dat de moderne geschiedenis is gevormd door een strijd op leven en dood tussen wetenschappelijke kennis en religieus bijgeloof. Uiteindelijk verdreef het licht van de wetenschap de duisternis van de religie en werd de wereld steeds areligieuzer, rationeler en welvarender. Nu is het inderdaad kantoor huren rotterdam zo dat sommige wetenschappelijke bevindingen religieuze dogma’s ondermijnen, maar dat hoeft niet per se te gebeuren. Volgens het islamitische dogma is de islam bijvoorbeeld in het zevende-eeuwse Arabië gesticht door de profeet Mohammed en daar is meer dan genoeg wetenschappelijk bewijs voor. Wat nog belangrijker is, is dat de wetenschap altijd religieuze assistentie nodig heeft om werkbare menselijke instituten te creëren. Wetenschappers onderzoeken hoe de wereld werkt, maar er is geen wetenschappelijke methode om te bepalen hoe mensen zich moeten gedragen. De wetenschap vertelt ons dat mensen niet kunnen overleven zonder zuurstof. Maar is het ook oké om criminelen terecht te stellen door middel van verstikking? De wetenschap weet niet hoe ze zo’n vraag moet beantwoorden. Alleen religies kunnen ons daarbij van advies dienen. Daardoor zijn alle praktische projecten die wetenschappers ondernemen ook afhankelijk van religieuze inzichten. Neem bijvoorbeeld de aanleg van de Drieklovendam in de Jangtsekiang. Toen de Chinese overheid in i992 besloot die dam te bouwen, konden natuurkundigen berekenen hoeveel druk de dam aan zou moeten kunnen, economen konden inschatten hoeveel de bouw waarschijnlijk zou kosten en elektrotechnici konden voorspellen hoeveel elektriciteit ermee opgewekt kon worden. Maar de regering moest nog andere factoren meewegen. Door de dam zou meer kantoor huren almere dan zeshonderd vierkante kilometer land onder water komen te staan, met allerlei dorpen en stadjes, duizenden archeologische monumenten en unieke landschappen en leefgebieden.

De Portugese regering, die heel weinig zin had om vluchtelingen op te nemen, stuurde agenten om de ongehoorzame consul terug te halen en ontsloeg hem uit de diplomatieke dienst. Maar de functionarissen die zich zo weinig gelegen lieten liggen aan de menselijke ellende hadden desondanks een heilig ontzag voor documenten en de visa die De Sousa Mendes tegen de bevelen in had verleend, werden gerespecteerd
door Franse, Spaanse én Portugese bureaucraten, waardoor zo’n 30.000 mensen werden gered van een wisse dood in de kampen. De Sousa Mendes was, gewapend met niets meer dan een rubberen stempel, verantwoordelijk voor de grootste eenpersoonsreddingsoperatie van de Holocaust.2
22. Aristides de Sousa Mendes, de reddende engel met de rubberen stempel.
23. Een van de duizenden levensreddende visa dieDeSousa Mendesin juni1940 uitschreef.
De heilige status van het geschreven woord had vaak ook veel minder positieve effecten. Tussen 1958 en 1961 ondernam het communistische China de Grote Sprong Voorwaarts, waarmee Mao Zedong China razendsnel in een supermacht wilde omtoveren. Mao gaf opdracht de landbouwproductie te verdubbelen en verdriedubbelen, omdat hij het graansurplus wilde gebruiken voor ambitieuze industriële en militaire projecten. Zijn onmogelijke eisen werden vanuit de regeringskantoren in Beijing de bureaucratische kantoor huren amsterdam ladder af gestuurd en belandden via provinciale bestuurders uiteindelijk bij de dorpshoofden. De plaatselijke beambten durfden geen kritiek te leveren en wilden hun superieuren graag te vriend houden, dus leverden ze imaginaire rapporten in over opzienbarende vermeerderingen van de landbouwopbrengst. Toen de verzonnen cijfers weer de bureaucratische ladder op werden gestuurd, dikte elke ambtenaar ze nog wat meer aan met hier en daar een extra nulletje. In 1958 kreeg de Chinese overheid zodoende te horen dat de jaarlijkse graanproductie vijftig procent hoger lag dan in werkelijkheid het geval was. De regering geloofde de rapporten en verkocht miljoenen tonnen rijst aan het buitenland in ruil voor wapens en zware machinerie, omdat ze dacht dat er nog genoeg kantoor huren nijmegen over was om de Chinese bevolking te voeden. Dit veroorzaakte de grootste hongersnood in de geschiedenis en de dood van tientallen miljoenen Chinezen.

Ion Iliescu werd tot president van Roemenië verkozen, terwijl zijn collega’s ministers, parlementsleden, bankdirecteuren en multimiljonairs werden. De nieuwe Roemeense elite die het land nu nog steeds beheerst bestaat voornamelijk uit voormalige communisten en hun families. De massa die zijn nek uitstak in Timi§oara en Boekarest moest het met de schamele restjes doen, omdat ze niet wisten hoe ze samen een efficiënte organisatie op moesten bouwen die kantoor per uur rotterdam hun belangen zou vertegenwoordigen.
Iets vergelijkbaars gebeurde met de Egyptische revolutie van 2011. Wat de televisie in i989 deed, deden Facebook en Twitter in 201i. De nieuwe media hielpen de massa bij het coördineren van zijn activiteiten, zodat duizenden mensen op het juiste moment de straten en pleinen op gingen en het regime van Mubarak omverwierpen. Het is echter één ding om 100.000 mensen naar het Tahrirplein te krijgen, maar iets heel anders om greep te krijgen op de politieke machinerie, om de juiste handen te schudden in de juiste achterkamertjes en om een beetje kantoorruimte huren almere effectief een land te runnen. Toen Mubarak opstapte, konden de demonstranten het vacuum niet opvullen. Egypte had maar twee instituten die georganiseerd genoeg waren om het land te regeren: het leger en de Moslimbroederschap. Vandaar dat de revolutie eerst werd gekaapt door de Broederschap en uiteindelijk door het leger. De Roemeense ex-communisten en de Egyptische generaals waren niet intelligenter of beter met hun handen dan de oude dictators of de demonstranten in Boekarest en Caïro. Hun enige voordeel was dat ze flexibel konden samenwerken. Ze werkten beter samen dan de massa en ze waren tot veel meer flexibiliteit in staat dan de bekrompen Ceau§escu enMubarak.
Meer dan seks en geweld
Als sapiens over de wereld heersen omdat we de enigen zijn die flexibel kunnen samenwerken met grote aantallen soortgenoten, dan moet dat ons geloof in de heiligheid van het mensdom wel ondermijnen. We denken vaak dat we zo speciaal zijn en daarom allerlei privileges verdienen. Als bewijs daarvoor wijzen we op de fantastische prestaties van onze soort: we hebben de piramiden en de Chinese muur gebouwd en ontdekt hoe atomen en DNA-moleculen in elkaar zitten, we zijn naar de Zuidpool en de maan gereisd. Als die prestaties voortkomen uit een of andere unieke essentie die ieder individueel mens heeft – een onsterfelijke ziel of zoiets dergelijks – dan zou het zin hebben om al het menselijk leven heilig te verklaren.